Rok 1984. Wydanie ilustrowane – George Orwell

Jedno z najbardziej wpływowych dzieł literatury XX wieku, będące ostrzeżeniem przed totalitaryzmem, inwigilacją, manipulacją językiem oraz historią.

Dystopijna powieść autorstwa George’a Orwella, której akcja toczy się w fikcyjnym państwie Oceania, rządzonym przez wszechwładną Partię z tajemniczym przywódcą Wielkim Bratem, który nieustannie „patrzy” na obywateli. Społeczeństwo podporządkowane jest surowym zasadom, a wszelka indywidualność i wolność myśli są tłumione.

Główny bohater, Winston Smith, pracownik Ministerstwa Prawdy, zajmującego się... fałszowaniem przeszłości, zaczyna potajemnie buntować się przeciwko systemowi. Wchodzi w zakazaną relację z kobietą o imieniu Julia, a ich próba buntu staje się coraz bardziej niebezpieczna.

Rok 1984 to przestroga przed państwem totalitarnym, w którym obywatel nie ma żadnej prywatności ani swobody. Orwell pokazuje, jak łatwo można zniszczyć wolność myślenia przez strach, propagandę i kontrolę języka. Książka wprowadziła pojęcia takie jak: nowomowa i myślozbrodnia. A termin „Wielki Brat patrzy” stał się symbolem wszechobecnej inwigilacji. 

„Rok 1984” George’a Orwella to dzieło, które — choć napisane ponad 70 lat temu — wciąż brzmi jak ostrzeżenie, które każdy powinien usłyszeć. Już od pierwszych stron czytelnik zostaje wrzucony w świat totalitarnej rzeczywistości: w państwie, w którym wszystko — od historii po prywatne myśli — podlega kontroli wszechwładnej władzy. To wizja przerażająca, a zarazem fascynująca, bo pokazuje jak cienka jest granica między bezpieczeństwem a zniewoleniem.

Główny bohater, Winston Smith, pracownik tzw. Ministerstwa Prawdy — instytucji odpowiedzialnej za fałszowanie przeszłości — stopniowo zaczyna kwestionować system. Jego bunt nie jest głośny ani spektakularny: to raczej drobne gesty nieposłuszeństwa, nieśmiałe próby pamiętania prawdy, zapisywania wspomnień. W świecie, gdzie rząd decyduje, co było, jest i będzie ‒ to akt odwagi. Relacja Winstona z Julią staje się aktem sprzeciwu wobec duszącego reżimu, próbą odzyskania człowieczeństwa w świecie, który je odmówił.

Jednym z najpotężniejszych motywów powieści jest język i jego rola w utrzymaniu władzy. W świecie Orwella język — zwany nowomową — to narzędzie kontroli. Zmieniając znaczenia słów i ograniczając możliwość wyrażania myśli, władza zmienia rzeczywistość. Kiedy zabraknie słów, żeby nazwać opresję — opresja staje się niezauważalna. To przypomnienie, jak wielką siłę ma słowo i jak niebezpieczne bywa ujarzmienie języka.

Innym elementem, który czyni tę powieść ponadczasową, jest manipulacja prawdą i historią. W świecie, gdzie każdy dzień jest przepisywany, a minione wydarzenia zmieniane wedle bieżących potrzeb — prawda staje się towarem deficytowym. „Kto kontroluje przeszłość, kontroluje przyszłość” — to nie pusty slogan, ale ostrzeżenie. I dziś, w erze informacji i dezinformacji, to ostrzeżenie wciąż ma znaczenie.

Styl Orwella — surowy, oszczędny, ale przy tym niezwykle sugestywny — potęguje uczucie duszności, niepewności, ciągłego zagrożenia. Świat „Roku 1984” nie potrzebuje krwawych opisów ani wielkich bitew — wystarczy cisza, kontrola, strach i poczucie izolacji. Właśnie dlatego jego przekaz jest tak silny.

Mimo, że powieść bywa przygnębiająca, nie daje jednak czytelnikowi nadziei w stylu „a wszystko skończy się dobrze”. Wręcz przeciwnie — kończy się brutalnym przypomnieniem, że systemy, które złamią jednostkę, potrafią ją zniszczyć. Ale też — że to od nas zależy, czy będziemy pamiętać prawdę, czy pozwolimy ją wymazać. To bolesne, ale ważne przesłanie.

„Rok 1984” to nie tylko powieść — to ostrzeżenie. Przypomnienie, że wolność i prywatność to nie dane raz na zawsze, że język, historia i pamięć mogą zostać zmanipulowane, a człowiek — zniewolony bez bata nade głową. To lektura trudna, często przytłaczająca, ale każda strona daje szansę, by zastanowić się nad tym, jak cenna jest swoboda myśli i prawa do prawdy.

Dziś, gdy technologia daje nowe możliwości inwigilacji, a media i informacja mogą być narzędziem manipulacji — „Rok 1984” nie traci na swojej aktualności. Wręcz przeciwnie: staje się przestrogą, którą każdy świadomy obywatel powinien poznać. I docenić, ile znaczy — wolność.

Recenzja napisana przez: Gosia Celińska

Moja ocena: 10/10

 

Wydawnictwo: Wydawnictwo Mg

Data premiery: 2025-10-15

Liczba stron: 384

Autor: Orwell George

ISBN: 9788382411584