Pamiętnik pani Hanki

Tadeusz Dołęga-Mostowicz napisał wiele świetnych książek. „Znachora” znamy wszyscy, tak samo jak „Karierę Nikodema Dyzmy”. Jego dorobek jest jednak znacznie bogatszy, a każda kolejna powieść utwierdza mnie w przekonaniu, że to był naprawdę dobry pisarz.

„Pamiętnik pani Hanki” to ostatnia książka, jaką autor zdążył wydać przed swoją przedwczesną śmiercią w 1939 roku. Dołęga-Mostowicz opisuje to, co sam znał bardzo dobrze, czyli życie wyższych sfer w przedwojennej Polsce. Tytułowa Hanka to młoda mężatka, żona dyplomaty, która odkrywa iż jej mąż jest bigamistą. Postanawia rozpocząć własne śledztwo aby odkryć, dlatego właśnie teraz nastąpił powrót żony numer 1. Jest też oczywiście przerażona, ponieważ ewentualny skandal zrujnowałby jej bardzo wygodne życie.

Pani Hanka bowiem obraca się wśród śmietanki towarzyskiej. Bale, „fajfy”, obiady w hotelach, wyjazdy do kurortów – to jej życie codzienne. Co prawda o większości swoich towarzyszy ma dość niskie mniemanie, ale przecież musi mieć z kim plotkować i pokazywać się na mieście. Sama nie ma sobie nic do zarzucenia, mimo, że często jej kontakty z mężczyznami znacznie wykraczają poza niewinne flirty, a jej motywacja niekoniecznie świadczy o złotym sercu. Uważa się za ponadprzeciętnie inteligentną i piękną, wręcz klejnot całej Warszawy.

Autor na przykładzie głównej bohaterki i jej towarzystwa rysuje nam obraz zblazowanej, beztroskiej bohemy – ludzi skupionych wyłącznie na sobie i swoich wydumanych problemach. Mimo widocznych już rozłamów politycznych i eskalacji konfliktów, polityka pojawia się tylko dlatego, że mąż Hanki jest dyplomatą. Sama Hanka uważa, że jedna jej rozmowa z wysoko postawionym politykiem może zmienić kurs historii, gdy tak naprawdę nie ma ona pojęcia o sytuacji w Europie. Jest całkowicie oddana tylko jednej sprawie – jak być zawsze na świeczniku w swoim elitarnym kręgu znajomych.

Dołęga-Mostowicz z humorem pokazuje czytelnikowi wszystkie wady wyższych sfer. Robi to ze sporą dozą autoironii, ponieważ sam od lat z powodzeniem funkcjonował w tym świecie. Umieszcza zresztą siebie jako jednego z bohaterów pamiętnika (oczywiście jako tego bardziej wyważonego i mniej wikłającego się w „pałacowe” intrygi). Mamy tutaj zarówno elementy kryminału jak i romansu, ale przede wszystkim znakomitą powieść obyczajową. Można traktować ją jako barwny opis z historycznym zacięciem jak również z powodzeniem przełożyć na dzisiejsze czasy i życie tzw. celebrytów. Serdecznie polecam.

Tytuł: Pamiętnik pani Hanki
Autor: Tadeusz Dołęga-Mostowicz
Data wydania: 2025-05-07
Wydawnictwo: MG
Liczba stron: 384
ISBN: 978-83-8241-136-2

„Trzecia płeć" Tadeusz Dołęga-Mostowicz

 

"Przedwojenna Warszawa, pełna gwaru, samochodów, kawiarni i restauracji. Śledzimy losy bohaterki, która przyjechała z Poznania. Świetnie wykształcona, młoda, energiczna kobieta zostawia w domu niepracującego męża z córeczką i wyjeżdża do stolicy, by podjąć obowiązki kierowniczki w agencji turystycznej. Poprzez dalszą rodzinę wkracza w świat warszawskiej inteligencji, gdzie ścierają się poglądy dotyczące roli kobiet na rynku pracy i w społeczeństwie. Nowe prądy zwiastujące wolność i samostanowienie kobiet są nie do przyjęcia dla konserwatystów, widzą w tym degradację rodziny, tym tłumaczą krach na rynku pracy w dobie kryzysu, a liberałowie i feministki gwałtownie się temu sprzeciwiają. Gdzie leży prawda? Czy dzisiaj, po tylu latach nasza dyskusja jest w innym miejscu, czy wciąż krążymy wokół tych samych kwestii? A może jednak niektóre postulaty są już całkiem za nami… Barwna, ciekawa, pełen pasji opowieść Dołęgi-Mostowicza."

Trzecia płeć Tadeusza Dołęgi-Mostowicza to książka, która przenosi nas do przedwojennej Warszawy, ukazując tamtejsze realia przez pryzmat emancypacji kobiet. Choć wydana wiele lat temu, powieść ta zachowuje swoją aktualność i nadal potrafi wzbudzić emocje oraz skłonić do refleksji.

Główna bohaterka, Anna Leszczowa, przenosi się z Poznania do stolicy, aby podjąć pracę jako kierowniczka w agencji turystycznej "Mundus". Jej życie jest pełne wyzwań – zostawia w domu bezrobotnego męża i małą córeczkę, starając się pogodzić rolę matki i żony z zawodowymi ambicjami. Historia Anny to opowieść o walce o własne miejsce w świecie, o dążeniu do niezależności i konfrontacji z konserwatywnymi poglądami otaczającego ją społeczeństwa.

Tadeusz Dołęga-Mostowicz mistrzowsko oddaje emocje targające bohaterami, tworząc plastyczne i realistyczne opisy ich przeżyć. Psychologiczne wątki są tu szczególnie ważne, pozwalając czytelnikowi na głębsze zrozumienie motywacji postaci oraz ich dylematów moralnych. Autor nie boi się poruszać trudnych tematów, co sprawia, że książka jest nie tylko literacko wartościowa, ale również prowokująca do myślenia.

Jednym z głównych tematów powieści jest rola kobiet w społeczeństwie. Anna, zmagająca się z trudną sytuacją finansową i zawodową, jest postacią wyrazistą, pełną determinacji i siły charakteru. Jednak jej relacje z dzieckiem, które zostawia w Poznaniu, mogą budzić kontrowersje i skłaniać do refleksji nad kosztami osobistymi, jakie niesie za sobą dążenie do samorealizacji.

W tle historii Anny przewija się obraz przedwojennej Warszawy, z jej społecznymi i kulturowymi niuansami. Mostowicz doskonale oddaje klimat miasta, w którym nowe idee zderzają się z tradycyjnymi wartościami, tworząc tło dla osobistych dramatów bohaterów.

Choć powieść ma swoje słabsze momenty – niektóre wątki, takie jak losy Wandy czy choroba senatorowej Jelskiej-Szermanowej, są rozwleczone i mniej istotne dla głównej fabuły – to jednak całość prezentuje się spójnie i interesująco. Postacie męskie, jak Kubuś, Marian Dziewanowski czy Karol, są przedstawione jako nieporadne i niezdolne do sprostania życiowym wyzwaniom, co podkreśla kontrast między nimi a silnymi, niezależnymi kobietami.

Trzecia płeć to lektura wymagająca, lecz satysfakcjonująca. Wątki psychologiczne, filozoficzne i moralne, przeplatające się z dynamiczną fabułą, angażują czytelnika i zmuszają do refleksji nad rolą kobiet w społeczeństwie oraz osobistymi dylematami moralnymi. To książka, która mimo upływu lat, nadal potrafi poruszyć i zmusić do zastanowienia się nad własnym miejscem w świecie.

Tytuł: Trzecia płeć 

Autor: Tadeusz Dołęga-Mostowicz

Data wydania: 2024-06-20
Data pierwszego polskiego wydania: 1946-01-01
Wydawnictwo: Wydawnictwo MG
Liczba stron: 320
ISBN: 9788382410143
Moja ocena: 7/10

Jarosław Górski - Parweniusz z rodowodem. Biografia Tadeusza Dołęgi-Mostowicza.

Są takie postacie, które ciekawią nas niezależnie od tego, w jakiej epoce żyły i jak bardzo różniły się od ludzi współczesnych i aktualnych trendów. Jedną z nich jest Tadeusz Dołęga – Mostowicz. Autor „Kariery Nikodema Dyzmy”, „Znachora” oraz wielu innych, poczytnych powieści a także scenariuszy filmowych, był osobą fascynującą zarówno dla współczesnych mu ludzi jak i późniejszych pokoleń. Przysłużyła się temu pewna tajemniczość, skrywająca jego osobę, a wynikająca z niewielu dokumentów, na podstawie których możemy prześledzić jego życie (w wątpliwość poddawana jest nawet data jego urodzenia).

Autor biografii, Jarosław Górski, tytułując książkę słowem parweniusz robi to trochę przekornie. Według Słownika PWN parweniusz to „dorobkiewicz, który wszedł do warstwy ludzi zamożnych i nieumiejętnie ich naśladuje”[1]. Dołęga – Mostowicz, urodzony w rodzinie ze szlacheckim rodowodem, w domu, w którym niczego nie brakowało, start w życiu miał dobry. Co prawda była to zubożała szlachta, ale rodzina, która w roku 1910 posiadała samochód, nie mogła być nazywana biedną. Faktem jest, że poziom ich życia uległ znacznemu pogorszeniu po wojnie, a Tadeusz pojechał szukać szczęścia w Warszawie prawie bez środków do życia.

Mimo braków w dokumentacji i ścisłego potwierdzenia faktów, Jarosław Górski bardzo zajmująco prowadzi nas przez lata ’20 oraz ’30 XX wieku. Pokazując życie Dołęgi – Mostowicza, obrazuje życie w Polsce w dwudziestoleciu w sposób barwny i wyczerpujący. Zaczynając od pisania krótkich tekstów w codziennych gazetach, bardzo szybko staje się pisarzem robiącym karierę o zasięgu ogólnopolskim. Jego powieści, drukowane w odcinkach w prasie, są gwarantem świetnej sprzedaży każdej gazety w jakiej się ukazują. Stąd szybko pojawia się sława i całkiem dobre pieniądze.

Tadeusz, człowiek inteligentny, znający kilka języków, z naprawdę dobrym warsztatem pisarskim, jak wielokrotnie zaznacza autor biografii niestety nie doczekał się uznania tzw. literackiego światka. Dla „wielkich literatów” Dołęga – Mostowicz na zawsze pozostał hałturnikiem, autorem powieścideł niezbyt ambitnych, głównie dla kobiet (co wtedy było właściwie obelgą), które nie mają większej wartości literackiej. Ale komentarze te były wygłaszane jedynie prywatnie, gdyż w literackim dyskursie publicznym Dołęga – Mostowicz nie istniał – jego książek nie recenzowano. Mimo tego pisarz nie był zgorzkniały, wręcz przeciwnie, prezentował postawę, że „woli lubić ludzi niż ich nie lubić”, z wielką serdecznością odnosił się zarówno do swoich czytelników jak i kolegów po piórze. Z biografii Górskiego wyłania się obraz człowieka, z którym wręcz nie sposób nie sympatyzować.

W artykule Marka Bieńczyka[2], również pisarza, przeczytałam ostatnio, że łatwiej dziś znaleźć swojego biografa niż nieźle przeżyć życie. Myślę, że do Tadeusza Dołęgi – Mostowicza nie do końca się to odnosi. Z życia czerpał garściami, otaczał się serdecznymi mu ludźmi, robił to, co kochał i w co wierzył. Natomiast na dobrego biografa trzeba było trochę poczekać, ale było warto. Książkę Górskiego czyta się z wielkim zainteresowaniem. Oprócz dobrze przedstawionej postaci równie dobrze pokazana jest polska rzeczywistość międzywojnia. Widać, że autor ma sympatię dla Dołęgi – Mostowicza, co jednak nie przekłada się na „wybielanie” postaci bohatera.

Tak naprawdę w tej biografii podoba mi się wszystko - począwszy od czcionki, jaka została wybrana do druku, a która idealnie wprowadza nas w klimat retro, przez fakt, że nie jest idealnie chronologiczna, a także przedstawienie wielu wersji tych samych wydarzeń (co pokazuje nam nie tylko fakty, ale również to, jak ludzie zapamiętują konkretne wydarzenia), aż do wyraźnie widocznej serdeczności prezentowanej przez autora w stosunku do opisywanej postaci. Ta książka oprócz rzetelnego przedstawienia osoby, pozostawia w nas również niezwykle dobre uczucia, co nie zdarza się często w przypadku biografii. Naprawdę warto po nią sięgnąć.

Emaleth

 

Tytuł: Parweniusz z rodowodem. Biografia Tadeusza Dołęgi-Mostowicza.

Autor: Jarosław Górski

Data wydania: 2021-03-17

Wydawca: Wydawnictwo Iskry

ISBN: 978-83-244-1086-6